بررسی کارکرد طبقه دبیران از سقوط ساسانیان (31 هـ . ق) تا پایان عصر اول عباسی (232هـ .ق)

تا زمانی که دین اسلام محدود به شبه جزیره عربستان بود به دلیل ساده بودن تشکیلات حکومتی مسلمانان از نظر اداری با مشکلات مهمی روبرو نشدند،اما با خارج شدن آن دین از زادگاه خود وفتح کشور های همسایه زمام-داران حکومت اسلامی با مشکلات عدیده ای در زمینه حکومت داری مواجه شدند،زیرا دین اسلام از صورت ساده نخستین به در آمده و به تدریج شکل دولتی به خود گرفته که می بایستی بر ملت های مختلف و سرزمین های وسیع فرمانروایی کند. مسلمانان پس از فتح ایران و حاکمیت بر قلمرو وسیع ساسانیان با نظام پیچیده دیوان سالاری ساسانی روبرو شدند و از آن جا که خود اعراب از رموز مملکت داری و سیاست بی اطلاع و از دانش و فرهنگی که متناسب با اداره چنان دولت عظیمی باشد بی بهره بودند،زیرا سابقه مملکت داری چندانی نداشتند پس برای اداره این قلمرو گسترده و ثبت و ضبط اموال و غنایم و همچنین خراجی که از سرزمین های مفتوحه به دست مسلمانان می رسید به تجربیات چند صد ساله دبیران و دیوان سالاران ایرانی نیازمند شدند و دبیران و دیوان سالاران ایرانی در این زمینه به همکاری با اعراب مسلمان پرداختند.پس همکاری مسلمان با دبیران و دیوان سالاران ایرانی به واسطه نیاز هر دو طرف بود،چرا که مسلمانان به خوبی می دانستند که بدون همکاری با دبیران و دهقانان ایرانی قادر به اداره این سرزمین وسیع نخواهند بود و دبیران و دیوان سالاران ایرانی نیز به خوبی فهمیده بودند که در صورت سازش و همکاری با مسلمین نه تنها موقعیت گذشته خود را حفظ خواهند کرد بلکه خواهند توانست پایگاه اجتماعی و سیاسی و اقتصادی خود را توسعه دهند و با پذیرش دین اسلام خواهند توانست فرهنگ وآداب و سنن ایرانی خود را حفظ کنند.بررسی کارکرد طبقه دبیران از سقوط ساسانیان (31ه.ق) تا پایان عصر اول عباسی(232ه.ق) هدف پژوهش حاضر در پنج فصل می باشد،که ما در اینجا به اختصار به معرفی هر فصل خواهیم پرداخت: فصل اول، کلیات و معرفی منابع در راستای پژوهش حاضر است که درادامه به آن پرداخته می شود. فصل دوم، در این فصل به بررسی کارکرد طبقه دبیران پیش از ورود اسلام به ایران پرداخته خواهد شد و جایگاه سیاسی اجتماعی،اقتصادی و نظامی دبیران در عصر ساسانی و متقارن ورود اسلام به ایران مورد بحث قرار خواهد گرفت. فصل سوم،دراین فصل به بررسی ورود اسلام به ایران پرداخته می شود.ابتدا به بررسی اوضاع عمومی ایران در آستانه ی حمله اعراب مسلمان به ایران و سپس چگونگی فتح ایران توسط مسلمانان را توضیح داده خواهد شد، سپس به واکنش هر یک از طبقات اجتماعی ایران در مقابل این هجوم و در ادامه به انگیزه ها و موانع گرایش به دین اسلام از جانب ایرانیان پرداخته می شود. فصل چهارم،در این به بررسی اهمیت و نقش طبقه دبیران در عصر خلفای نخستین و امویان پرداخته می شود، که در ابتدا به نقش ایرانیان در شکل گیری نخستین دیوان و سپس به ترجمه دیوان ها از فارسی به عربی و در ادامه به کارکرد طبقه دبیران در عصر خلفای راشدین و امویان اشاره خواهد شد. فصل پنجم،در این فصل به بررسی کارکرد طبقه دبیران از سقوط امویان تا پایان عصر اول عباسی پرداخته می-شود.که در ابتدا به تشکیلات اداری در عصر عباسی و نقش دبیران در این تشکیلات و رابطه دبیری با وزارت و سپس کارکرد فرهنگی دبیران توضیح داده خواهد شد.